Artikel

In de ontwik­kel­ing van de stad Scha­gen spe­len het Slot Scha­gen en zijn bewon­ers, de heren en vrouwen Van Beieren van Scha­gen, een belan­grijke rol. Blijkens arche­ol­o­gisch onder­zoek heeft op de plek van het slot al omstreeks 1200 een houten heren­boerderij ges­taan, omgeven door een wal en een gracht. Mogelijk werd dit gebouwen­com­plex later in de 13e eeuw ver­van­gen door een ste­nen woon­toren en door Albrecht van Beieren ver­bouwd tot een ste­nen huis. Één van de zeven bas­taard­zo­nen van Albrecht, Willem de Bas­taard van Beieren, maakte er een echt kas­teel van, dat hij omgaf met tuinen en boom­gaar­den en betrok rond 1440.

Het kas­teel had een vierkant grond­plan en was omringd door een gracht. Aan de zuidz­i­jde bevond zich een woongedeelte, aan beide zij­den geflan­keerd door twee robu­uste, vierkante hoek­torens. Aan de noord­kant stond, tussen de twee bewaard gebleven ronde torens, een poort­toren met daar­voor een ophaal­brug ( waar nu de vaste brug is). Het ter­rein tussen deze poort­toren en de huidige café’s Posthoorn, Oude Slot en Igesz vor­mde de voor­burcht. Tussen De Posthoorn en het Oude Slot stond aan de Markt een toe­gangspoort. De Posthoorn was per­son­eels­ge­bouw, Igesz deed dienst als koet­shuis. Op de plaats van het Oude Slot stond waarschi­jn­lijk de schoutswoning.

Gedurende vele gen­er­aties bleef het kas­teel in bezit van de Van Beierens van Scha­gen. Tot­dat de laat­ste telg, door schulden ged­won­gen, in 1658 de heer­lijkheid Scha­gen met slot en al verkocht aan George van Cats voor 263.000 gulden. In die tijd was het slot geheel omringd door een gracht, gele­gen tussen boom­gaar­den en roy­aal aan­gelegde tuinen en beplante lanen. Van Cats liet de poort­toren en de voor­muur van het kas­teel slopen, zodat het van voren een open karak­ter kreeg. In 1676 kocht een nazaat van het ges­lacht van Beieren van Scha­gen het van Van Cats terug: Floris Carel van Beieren, graaf van War­fusée. Omdat deze in Bel­gië verblijf hield, raakte het kas­teel verder in ver­val. Tij­dens een inval van de Russen en Engelsen in 1799 wer­den er vernielin­gen aan­gericht, waarna het kas­teel in 1820 werd ges­loopt. Dankzij ingri­jpen van de gemeente Scha­gen bleven de twee ronde hoek­torens overeind. Op het ter­rein legde men een kerk­hof aan, op het voor­plein een kolf­baan. De west­elijke toren werd een gevan­ge­nis (deze func­tie bleef hij houden tot 1914), ter­wijl de oost­elijke toren als cip­ier­won­ing werd ingericht.

In 1931 liet de gemeente Scha­gen de beide torens restau­r­eren. Van het kas­teel­ter­rein werd een stadsparkje gemaakt, dat echter door de jaren heen verloederde.

Tot­dat in 2002 een plan tot her­bouw van het Slot Scha­gen werd gere­aliseerd, met het oor­spronke­lijke uiter­lijk als basis en met de bewaard gebleven hoek­torens als entree. Van de ophaal­brug wer­den de fun­derin­gen van de zware pijlers weer blootgelegd.