Croonenburgh, Adriaen van, portretschilder

Adriaen van Croonenburgh is een Noord-Nederlands kunstschilder. 
Zijn naam komt voor in diverse spellingvarianten, waaronder 'Cro(o)nenburgh' en 'Cro(o)nenburch'. 

Schagen
Adriaen ziet rond 1545 het levenslicht in Schagen en groeit daar op. Hij krijgt vermoedelijk schilderles van Jan Mostaert (1475 – 1552). In Adriaens werk zijn invloeden te herkennen van Jan van Scorel en Maarten van Heemskerck.  Na zijn opleiding specialiseert hij zich in de portretschilderkunst en vestigt hij zich in Friesland. Zijn vroegst bekende werk stamt uit 1552. 

Zuidelijke Nederlanden
In 1553 reist hij naar de Zuidelijke Nederlanden en schrijft zich in aan de Universiteit van Leuven. In Leuven of Antwerpen schildert hij het portret van Katheryn of Berain, een invloedrijke adellijke vrouw uit Wales, zie hieronder.

Friesland en Groningen
Eind 1555 keert hij terug in Friesland en wordt gemeentesecretaris van Tjietjerkstradeel. Vanaf 1570 tot 1580 is hij rentmeester van het Bergklooster in Bergum in Friesland. Hij trouwt met Anna Lucasz, dochter van de beeldhouwer Vincent Lucasz. In 1580, tijdens de Tachtigjarige Oorlog, moet hij uit Friesland vluchten vanwege zijn katholieke geloof. Hij komt in Groningen terecht dat nog onder Spaanse regentschap staat. In 1590 keert hij weer terug in Friesland. Het is bekend dat Adriaen, door bemiddeling van Willem van Oranje, een schadeloosstelling heeft ontvangen voor zijn (uit Friesland?) geroofde bezittingen. 

Waarom trok de familie naar Schagen?
Adriaens adellijke familie was ooit bemiddeld, maar verloor haar bezittingen tijdens de Hoekse en Kabeljauwse twisten. Adriaens opa, Hendrik, en Frans van Brederode, trokken in 1490 samen op bij de tocht langs de Lek en de belegering van Rotterdam. Omdat de Hoeksen verloren, werd Hendrik verbannen en zijn goederen verbeurdverklaard. Adriaens vader, Claes, is vermoedelijk met zijn echtgenote naar Schagen getrokken om steun te zoeken bij de toenmalige Heer van Schagen, Jan III van Beieren van Schagen. Waarschijnlijk op grond van verwantschap.  

Werken
Adriaens werkzame periode begint in 1552 en eindigt in 1590. Zijn werken bevinden zich onder andere in het Fries Museum, het Rijksmuseum, het Nationaal Museum of Cardiff en het Prado te Madrid.

Onderstaande link geeft toegang tot zijn werken
Werken

Geraadpleegd
Wikipedia
van der Aa
Museo del Prado Madrid