Artikel

Veer­tig jaar lang vie­len er de kegels

In het hotel ‚Vre­delust’ van J. Igesz in Scha­gen aan de Markt, thans Hotel Mark­t­stad, is bijna veer­tig jaar onafge­bro­ken gekegeld. Hier werd de basis gelegd voor de acht kegel­clubs die nu nog in Scha­gen actief zijn. Het is moeil­ijk voor te stellen dat het kege­len eens tot de pop­u­lairste sporten van Ned­er­land beho­orde. Toen in 1898 koningin Wil­helmina naar aan­lei­d­ing van haar troons­besti­jging een fraai geïl­lus­treerd Sportal­bum ontv­ing, was het kege­len – na het wiel­ren­nen – met 64 verenigin­gen de groot­ste in club­ver­band beoe­fende sport van Nederland.

De kegeljon­gen van Hotel Igesz, ver­ant­wo­ordelijk voor het opzetten van de kegels, wacht op de worp.

In 1890 werd in Den Bosch de Algemene Ned­er­land­sche Kegel­bond opgericht, in 1909 opgevolgd door de Konin­klijke Ned­er­landse Kegel­bond. In beide bon­den was Alk­maar verte­gen­wo­ordigd door kegel­club De Unie die de banen in de Sociëteit De Unie (1877) in de Koorstraat als thuis­baan gebruikte. Er waren in Alk­maar zoveel kegel­clubs actief dat men in 1906 besloot een eigen Alk­maarsche Kegel­bond (AKB) te beginnen.

Molen­straat

De geschiede­nis van Scha­gen als kegel­stad startte eve­neens in 1906, toen in de Molen­straat achter het RK Verenig­ings gebouw een dubbele kegel­baan met twee kost­bare teakhouten banen werd aan­gelegd. In decem­ber van dat jaar wijdde de net begonnen kegel­club St. Christopho­rus de banen in.
Al na twee jaar stelde het bestuur echter vast dat de kegel­club, net als veel andere sportv­erenigin­gen, een kwi­j­nend bestaan lei­dde. Met als gevolg oph­eff­ing van de club en verkoop van de banen in 1915. Niet­temin bleef het kege­len in de regio onver­min­derd pop­u­lair. Zo besloot men in 1929 in de Langedijk tot de opricht­ing van een eigen kegel­bond, die zes clubs uit Oud­kar­spel, Noord– en Zuid-​Scharwoude telde. Hoe­lang deze bleef bestaan, is niet zeker, maar in 1938 werd de Langedijker Kegel­bond nog genoemd.
De AKB in Alk­maar vond dat ook in Scha­gen nog vol­doende liefheb­bers van het spel woon­den om hen opnieuw aan het kege­len te kri­j­gen. De heer R. Brug­man, de pen­ning­meester van de AKB, trad omstreeks 1931 in onder­han­del­ing met J. Igesz, de eige­naar van het toen­ma­lige Hotel Vre­delust.
Op kosten van de bond en enkele kap­i­taalkrachtige inwon­ers wer­den in zijn hotel twee teakhouten banen aan­gelegd. De bond verwachtte dat door deze invester­ing er in Scha­gen en omstreken een aan­tal nieuwe kegel­clubs zouden starten, waar­door de tot dan toe vri­jwel uit­slui­tend ‘Alk­maarse’ com­peti­tie wat inter­es­san­ter kon wor­den.
In juli 1932 vol­gde de inwi­jd­ing van de banen in Scha­gen. Aan twee grote invi­tatiewed­stri­j­den namen circa vier­hon­derd kege­laars deel, afkom­stig van der­tig clubs die waren aanges­loten bij de AKB en Hol­lands Noord­punt uit Den Helder. Door het Alk­maarse ini­ti­atief kwam in Scha­gen inder­daad de kegel­sport weer van de grond en nu telt men daar maar liefst acht clubs.

In Amerika werd omstreeks 1800 het Ned­er­landse ‘spel met negen kegels’ ver­bo­den van­wege het gokken op de uit­slag. Door voor­taan tien kegels te gebruiken werd de wet omzeild en ontstond bowling.

Spar­ta­hal

Nadat de banen in Igesz omstreeks 1970 moesten verd­wi­j­nen, vertrokken de clubs naar de Spar­ta­hal aan de Zuider­weg waar in 1972 vier kun­st­stof banen waren aan­gelegd. Deze kegel­baan moet na bijna 38 jaar drin­gend wor­den geren­oveerd. Gelukkig is de gemeente bereid finan­cieel bij te sprin­gen om de kegel­tra­di­tie in Scha­gen lev­end te houden.
Dat Scha­gen, buiten Alk­maar met 24 reg­uliere clubs en één club in de Afdel­ing Gehand­i­capten, het ware kegel­cen­trum van West-​Friesland genoemd mag wor­den, bewi­jst de geringe belang­stelling voor de sport elders in de regio. De enige andere West-​Friese afdel­ing, IJs­selmeer, telt slechts drie kegel­clubs die De Kegel­keet in Andijk als thuis­baan gebruiken.

John Broz­ius — West­fries genootschap