Artikel
Schagen was tijdens WO II standplaats van de ‚Divisionsstab Nordholland-Nord’, de staf van de Duitse 347e Infanterie Divisie. Deze versterkte Schagen ‚alsof het in de voorste frontlinie lag’ op bevel van haar generaal, die ‚in elken voorbijganger een vijand zag’, zo staat te lezen in het boek Schagen in Oorlogstijd. In en om Schagen trok de bezetter een dubbele prikkeldraadversperring op. De binnenring lag om het centrum. De buitenste liep van het Rapenpad oostwaarts tot de spoorlijn, vandaar tot voorbij de spoorwegovergang Zuiderweg en langs de huidige trimbaan verder om Schagen heen, tot hij halverwege de Westerweg weer afboog naar het Rapenpad. Waar het prikkeldraadhek wegen en straten doorsneed, werden versperringen geplaatst of betonnen keermuren.
En overal in Schagen verrezen bunkers, 92 in getal, vele in de tuinen achter de huizen. De meeste dienden als schuil– en voorraadbunker. De belangrijkste twee stonden in het hart van Schagen: de Divisionsstabbunker op het Torenplein en de telefoonbunker aan de Oude Slotstraat.
Buiten Schagen richtten de Duitsers een radiostation in aan de Molenweg. En aan het kanaal naar Kolhorn, tussen de Trapbrug en de Spoorbrug, zetten zij een radarstation met de codenaam Schneeglöckgen. Eenzaam in het weiland staat op die plek nog altijd het T-vormige gebouwtje.
De bouw van vesting Schagen heeft voor de Duitsers geen strategisch nut gehad, want om Schagen is tijdens de oorlog niet gevochten. Wel was er ondergronds verzet. De keermuren vormden, behalve een permanent dreigement, een hindernis voor het dagelijkse verkeer. Sommige hadden een doorgang van amper 2 meter, andere een nauwe opening waar niet eens een fiets doorheen te krijgen viel. Daarover werden daarom later houten bruggetjes gelegd, zoals op het Noord. Geen wonder dat met het weghalen van de versperringen direct na de bevrijding werd begonnen. De keermuren werden opgeblazen, waarna de brokstukken werden afgevoerd door Duitse krijgsgevangenen onder bewaking van de Binnenlandse Strijdkrachten. Veel langer heeft het geduurd eer de bunkers uit Schagen waren verwijderd. Nog in de zestiger jaren werden sloopwerken uitgevoerd. In 2000 is bij De Wiel, aan het kruispunt Oudedijk/Burghornerweg, een van de laatst overgebleven bunkers opgeruimd om plaats te maken voor een woonhuis. En pas in 2009 werd een hospitaalbunker gesloopt achter Noord 39.
De enige bunker die in Schagen nog over is staat aan de Witte Paal, tussen Cinemagnus en McDonalds. Deze transformatorbunker werd in 1943 gebouwd door Joodse dwangarbeiders van o.a. het Amsterdamse Concertgebouw Orkest. De muren zijn van gewapend beton en twee meter dik. De bunker zou dienst doen als reserve-installatie voor de stroomvoorziening, maar werd uiteindelijk nooit voor dat doel gebruikt. Wel is er van 1950 tot 1960 een hoogspanningsstation van het PEN in ondergebracht geweest. De bunker is sinds 1996 een rijksmonument.
