• Geheugen van Schagen, 600 jaar stads­geschiede­nis
  • His­torische Verenig­ing Schagen
Menu
  • Over ons
  • Artike­len
  • Video’s
  • Audio’s
  • Afbeeldin­gen
  • Links
  • Nieuws
  • Con­tact
  • Inzen­den
  • Toon alles
  • Voor Chr.
  • 0000 — 1000
  • 1000 — 1400
  • 1400 — 1500
  • 1500 — 1600
  • 1600 — 1700
  • 1700 — 1800
  • 1800 — 1900
  • 1900 — 2000
  • 2000 — 2100
  • Ontwik­kelin­gen
  • U bevindt zich hier:
  • Home >
  • Artike­len >
  • 1900 — 2000 >
  • Gedempte Gracht 48

Gedempte Gracht 48

  • Afdrukken
  • Artikel
  • Bron­nen
  • Reac­ties
  • Artikel
  • Bron­nen
  • Reac­ties

Artikel

Een bewogen familieleven

Een jaren­lange speur­tocht door aan­tekenin­gen en foto’s van mijn moeder, lei­dde uitein­delijk tot een boek over haar veel­be­wogen leven: ‘De macht van het verleden’. En Scha­gen speelt daarin een belan­grijke rol.

Ik ging een kijkje nemen waar ze inder­tijd woonde: Gedempte Gracht - toen en nu. Leek me leuk. Maar zo sim­pel was dat niet…

H5 Schagen32 famTimm vlnr 2

Ach, wat een bij­zon­dere belev­ing: naar Scha­gen om dat woon­huis te zien waar mijn moeder zo uit­ge­breid over schreef. Het pand was van haar groot­vader Ger­rit Dor­beck. Toen zijn vrouw over­leed, vroeg hij zijn dochter Mar­tina, getrouwd met Henri Tim­mer­mans, om met man en kinderen (acht stuks!) bij hem te komen wonen. Zo sneed het mes aan twee kan­ten: zijn huishouden werd gerund en het gezin Tim­mer­mans, met een onge­neeslijk zieke vader –hij had MS– was onder de pan­nen. In 1930 trokken ze bij opa in, mijn moeder Lien was 12. Met z’n allen in dat huis! Maar Lien had er de tijd van haar leven, ging elke dag met broer Ger­ard naar het Lyceum in Alk­maar. “Het waren heer­lijke jaren,” schri­jft ze. “Vroeg op, vroeg met de trein weg, fijne vriendin­nen, leuke docen­ten, fijn op school en om 6 uur weer samen met Ger­ard naar huis. Geen werk thuis meer, niet meer voor de klein­t­jes zor­gen, alleen maar huiswerk maken, kousen stop­pen en vader helpen als het nodig was.” Ze beleefde er haar gelukkig­ste jaren. De drama’s kwa­men pas later…

Enfin, zo ent­hou­si­ast als ik naar Scha­gen toog om te bek­ijken hoe het pand er nu bij stond, foto in de hand, zo suf liep ik daar een beetje rond te dolen. Ik kon het gewoon niet vin­den. Zeker, er was markt die dag op de Gracht, de zon scheen, de mensen waren vrolijk, grote kra­men ston­den roy­aal op de trot­toirs en voor alle huizen opgesteld, het was een drukte van belang. Nu werkte het ook niet mee dat ik naar het ver­keerde huis­num­mer aan het zoeken was: nr 4 had mijn moeder ooit geno­teerd. En ze was pre­cies genoeg, dus ik maar kijken en ner­gens zien. Bleek het num­mer 48 te zijn – het Schager adres­boek uit 1936 leerde me onlangs dat opa Dor­beck –‘kassier’– èn vader Henri Tim­mer­mans met gezin, woon­den op Hoogz­i­jde C 4, oftewel het lat­ere Gedempte Gracht 48. Kor­tom, ik was er straal voor­bij gelopen. De gevel die ik zocht ver­school zich achter een paar fikse mark­tkra­men, en daar­bij was het geen woon­huis meer, maar een winkel. Ja! Echter, het stond wel zo’n beetje tegen­over boekhan­del Plukker, waar ik notabene net was geweest met mijn boek ‘De macht van het verleden’.

Aan het huis lag het niet. Het ontroerde me dat de gevel nog zo herken­baar dezelfde is, bijna een eeuw later. Ook de trap meteen als je er bin­nenkomt, is authen­tiek. Het idee dat over diezelfde trap al die voeten liepen, de kinderen naar zolder, en opa Dor­beck – bankier, kruide­nier en kerk­meester– naar “zijn eigen kan­toor waar hij de drukte bin­nen kon ont­lopen”, zoals mijn moeder Lien het beschreef…

Onthut­send als ik nu weer naar die oude foto kijk uit 1932, met prak­tisch de hele fam­i­lie Tim­mer­mans –op de oud­ste zoon na die naar het sem­i­narie ging– buiten voor datzelfde huis en achter het raam mijn moeder Lien met haar jong­ste zusje op schoot.

1932, een mem­o­ra­bel beeld, een momen­top­name: 14-​jarige Lien had op dat moment geen flauw ver­moe­den van de vele drama­tis­che ontwik­kelin­gen die zo bepal­end in haar leven zouden zijn. En uitein­delijk ook voor dat van mij: was het anders gelopen, had zij anders beslist, op een paar cru­ciale momenten, dan was ik nu niet hier.

H9 kopie

Dan momen­top­name 2, tien jaar later. Foto uit 1943, mid­denin de oor­log: Lien, blij na een wan­hopigetijd, viert in Scha­gen haar verlov­ings­feest. Nu ik toch rond ban­jer in de regio, probeer ik uit te vin­den waar het is, zo groot is Scha­gen niet, denk ik dan, een dijkje, Schager­weg? Ik weet het niet… Mijn moeder is ruim een jaar vóór de verlov­ings­foto, in 1942, bevallen van een zoon, mijn oud­ste broer. De zwanger­schap was niet bepaald gep­land, onge­huwd zwanger, wat moeten de buren wel niet denken. Tij­dens het lezen van haar oprechte ver­slag –het kost Lien heel veel moeite de gebeurtenis­sen te beschri­jven– en het uitwerken van wat mijn boek zou wor­den, doe ik mijn best om te begri­jpen wat de tijd van toen dicteerde. Niet te oorde­len. Om te begin­nen mocht ze als meisje niet doorstud­eren na haar (mooie) ein­dex­a­men gym, niet nodig, meis­jes trouwen toch? En ze wilde dol­graag arts wor­den. En dan werd zo’n zelfde meisje wel erg afgeschermd opgevoed: “Nooit kwam ik met anderen in con­tact dan ons eigen clubje.” Een 14-​daags school­reisje naar Noor­we­gen ging aan haar neus voor­bij. Haar moeder stu­urde in plaats van Lien haar oud­ste broer mee, die niets met de school te maken had. Lien schri­jft hierover: “Een meisje tussen die jon­gens was niet goed. Ze heeft niet beseft, moeder, wat ze me hier­mee tekort gedaan heeft. Hoe ik ein­delijk eens de kans kreeg jong te zijn onder andere jon­geren en onder andere jon­gens. Om eens op vakantie ver­liefd te wor­den. Wat ont­nam ze me veel. Het was toen 1937, in 1940 begon de oor­log en kon­den we hele­maal niet meer uit of met vakantie, tot 1945, toen ik die vrije onbe­zorgde tijd al voor­bij was.” Oor­log, en het onvoorstel­bare gebeurde, ongewenst zwanger.

Respectabele fam­i­lie dit, room­skatholieke moraal dat, de buren…… het leert mij wel hoe belan­grijk het is altijd een eigen denkspoor te bli­jven vol­gen. Mijn moeder Lien werd het kind van de reken­ing. In een barre win­ter mocht zij, zwanger en wel, het zelf gaan uit­zoeken. Zij bivak­keerde in een ijsk­oude kerk, werd dood-​ziek, beviel in een zieken­huis, werd een paar keer geop­ereerd. Ze over­leefde het en werd ver­liefd op de priester die haar had bedi­end. En hij op haar. Ook dat nog, denk ik als ik dat lees, hoe nu verder…

En zo blijf ik geboeid door­lezen, doorschri­jven, me inleven, me ver­plaat­sen in een andere tijd. Bewon­der ik de manier waarop ze alle moeil­ijkhe­den heeft opgelost, steeds maar weer, haar moed, haar veerkracht. Met kind en ongetrouwd een baan behouden? Geen optie. Overal werd ze ontsla­gen. Ja, behalve in Den Helder: “Daar kon­den ze nie­mand kri­j­gen van­wege de vele bombardementen.”

De verlov­ing in Scha­gen in 1943 was overi­gens van korte duur. Lien kende hem pas een paar maan­den en ze had er géén goed gevoel over. Vlak voor kerst maakte ze het uit. Tot grote woede van Jan (zoals hij heette) en alle­man (haar fam­i­lie die het een ide­ale oploss­ing vond voor het kindzondervader-​probleem). Later zou blijken dat deze Jan al een andere ver­loofde had…

Momen­top­name 3, mijn moeder noteert: “1945 – Het was een mist­ige, sombere dag in novem­ber toen ik in De Tijd een huwelijk­sad­ver­ten­tie zag staan. Ik was in een depressieve bui, en schreef. Mijn baan als inspec­trice bij de kinderbescherming was zwaar, Johnny bleef thuis in Scha­gen, de prob­le­men met mijn moeder iedere dag waren slopend. John moest ‘tante’ tegen me zeggen en ik zei: ‘Ik ben mama’. Wat een ein­de­loze onbe­gri­jpelijkheid voor een kind van 4. Ik kon er niet meer tegenop en wilde weg.”

Hoe ze ver­vol­gens zomaar met mijn vader trouwde, ‘man met kind uit Ams­ter­dam’, man die ze totaal niet kende, ik begrijp het. Door uit te zoeken hoe het verder ging, het trauma van mijn vader, de word­ing van ons wat com­plexe gezin, werd het fam­i­liev­er­haal com­pleet. En al doende kon ik in die lan­gere fam­i­lielijn, ver terug naar mijn vooroud­ers, ook zien wat mijn erfe­nis was, wat doorgegeven is van de ene gen­er­atie op de andere, aan gemis, aan kracht

“Het verleden is in het nu present,” schreef mijn moeder op de eerste bladz­i­jde van haar noti­ties. En dat slaat niet alleen op het huis in Scha­gen waar ze zo fijn woonde – en dat ik nu ook zie als deel van mijn his­to­rie. Toen ik begon met het schri­jven van dit boek, gegrepen door haar per­soon­lijke aan­tekenin­gen, liet het gevoel me niet meer los dat zij meer vertelt dan haar eigen ver­haal. Zon­der Scha­gen geen Ams­ter­dam. ‘De macht van het verleden’ koos ik pas na de laat­ste punt als titel. Een voorgeschiede­nis in z’n con­text en samen­hang geeft meer inzicht, ont­dekte ik, dan wat losse feiten, frag­menten en flar­den die alle kan­ten opgaan, en de sta­tus kri­j­gen van geheim.

cover De macht van het verleden

Een zoek­tocht van jaren lei­dde tot een bij­zon­der fam­i­liev­er­haal… Tineke Ver­ho­even gaf ‘De macht van het verleden’ uit in eigen beheer.

Het boek is te koop bij Boekhan­del Plukker, Gedempte Gracht 71 te Schagen.

Het is ook te bestellen via onder­staande link:

https://​www​.boekenbestellen​.nl/​b​o​e​k​/​d​e​-​m​a​c​h​t​-​v​a​n​-​h​e​t​-​v​e​r​l​e​d​e​n​/

Bronnen

Artikel uit Noord­hol­lands Dag­blad van 27.11.2018

pdfMacht_van_het_verleden.PDF

Reacties

Spon­soren:

Gorter Luiken
Westhuis
Veko
Klitsie parket
Havana
Gorter Holding
BDO
Jan Rozing Mannenmode
Zwaan & Schouten
Rotary
Heeren van Scaghen
GEO architecten
Emogy Marketing- en reclamebureau
Gemeente schagen
Het Zijper Notariskantoor
CineMagnus Bioscoop Schagen
Bejo zaden
Burghorn
Rabobank Kop van Noord-Holland
Joomla Mod­ules Joomla Tem­plates
  • Emogy-site
©2023 Het Geheugen van Scha­gen | design www​.emogy​.nl