Artikel
Familiebedrijf Schmalz in Schagen overleefde twee grote branden
Al meer dan honderd jaar is de naam Schmalz verbonden aan de Gedempte Gracht in Schagen. De huidige dameskledingzaak aan deze straat, die een eeuw geleden nog Laagzijde heette, is voortgekomen uit textiel- en manufacturenzaak Vader. Deze werd in 1902 door Theo Schmalz overgenomen en bleef daarna 3 generaties lang in de familie. Sinds 1993 zit er geen Schmalz meer in het bedrijf, maar de naam blijft op de gevel staan. Want Schmalz is een begrip in Schagen.
Geen lapjespoep
Veel kledingzaken in ons land zijn ooit begonnen door Duitse textielhandelaren, die in de negentiende eeuw als marskramers – “lapjespoepen” en hannekemaaieres” - door Nederland reisden. Naast bekende ketens als V&D, C&A en P&C hebben ook regionale kledingbedrijven als Bruggeman, Köster, Meijer en Schmalz een Duitse achtergrond.
‘Grootvader Theo Schmalz kwam in 1890 wel uit Duitsland, maar hij was geen lapjespoep’, vertelt kleindochter Jenny Noorman–Schmalz. ‘Hij wilde via Rotterdam naad de Verenigde Staten van Amerika emigreren, maar zijn metgezel liet het afweten en toen is hij in Nederland gebleven.’
Na enig omzwervingen kwam Theo Schmalz bij textielhandel Vader in Schagen terecht, waar hij zes jaar als bediende werkte. Daarna trad hij in dienst van de manufacturenzaak van de gebroeders Frese in Venhuizen.
Winkel van Sinkel
Zijn huwelijk met een rijke boerendochter stelde Theo Schmalz in staat om in 1902 textielhandel Vader in Schagen over te nemen. Aanvankelijk was het echt een ‘Winkel van Sinkel’ met textielwaren, bedden, naaimachines en van alles op het gebied van woninginrichting.
Branden
Twee grote branden – in 1913 en 1984 – verwoestten wel de panden van Schmalz, maar niet het familiebedrijf. Jenny Noorman: ‘De eerste brand brak uit tijdens de kerstdagen. Er stonden echte kaarsjes in de etalage en dat liep verkeerd af’. Echtgenoot Jitzes Noorman laat de eerste steen zien die op 6 maart 1914 werd geplaatst ter gelegenheid van de start van de herbouw.
In de Tweede Wereldoorlog kwam de tweede generatie Schmalz aan bod. Aanvankelijk hadden zonen Kees en Wil samen de leiding in handen, maar dat ging mis. Kees ging alleen door met de zaak, die zich steeds meer in de richting van dames- en herenmode ontwikkelde. In 1976 splitste Schmalz die twee afdelingen. De herenmode kreeg onderdak in het achter de zaak gelegen overdekte winkelcentrum Makado.. De dameskleding bleef aan de Gracht. In de jaren tachtig, toen Jenny en Jitzes Noorman het bedrijf hadden overgenomen, werd de zaak aan de gedempte gracht opnieuw door een grote brand verwoest. In 1984 vloog het naastgelegen pand van Foto Niestadt in brand en het vuur sloeg over naar de gebouwen van Schmalz, die volledig afbrandden.
Nieuwbouw
In augustus 1985 was de nieuwbouw klaar. De panden Gedempte Gracht 27, 29 en 31 vormen sindsdien een geheel. Met naast Schmalz Mode nog twee winkels onder hetzelfde dak. Boven deze drie zaken bevinden zich negen appartementen. Jenny en Jitzes Noorman wonen in het appartement op de derde en hoogste verdieping. Zo zijn ze nog steeds verbonden met het bedrijf, dat niet meer in de familie is, maar nog steeds de naam Schmalz draagt.
Dit artikel is overgenomen uit West-Friesland toen en nu, nummer 3, dat verscheen in 2009
De copyright berustte bij de Uitgeverij Waanders BV in Zwolle, die na faillissement is ontbonden.
TM: Theo Mes fotografie