Boerenschuur met een geheim uit WO II

Artikel

Inleiding

Wanneer je vanuit Schagen rechtsaf slaat op de rotonde Westerweg/N248 rijd je in de richting Kolhorn. Aan je rechterhand ligt het Kanaal Schagen-Kolhorn. Aan je linker hand zie je, nog voor de spoorwegbrug, een T-vormig stenen gebouw liggen. Zo midden in het weiland oogt het wat verloren. Een vervallen, oude boerenschuur, die wegens zijn slechte conditie waarschijnlijk in ongebruik is geraakt. 

 

  

 Drone-opname: gemaakt door en met dank aan Wes Ley

  

Een verborgen historie
Het gebouw heeft ons echter veel te vertellen. Het lijkt inderdaad op een boerenschuur of gezien de kruisvorm (uit de lucht gezien) op een kerkje. Dat uiterlijk had een duidelijke reden. Het gebouw moest opgaan in de landelijke omgeving, want het had in WO II een bijzondere en gevaarlijke functie. Het bouwwerk werd in opdracht van de bezetter gebouwd en werd gebruikt als peilstation om de vele overvliegende geallieerde vliegtuigen en bommenwerpers, op weg naar een doel in Duitsland, met formaties van snelle Jäger (jachtvliegtuigen) te onderscheppen en neer te schieten. Het was een zogenaamde Jägerleitstellung. De manschappen in dit peilstation leidden de onderscheppingsjagers naar hun prooi. Het gebouw droeg de fraaie naam Schneeglöckchen. Dat de vermomming als kerkje of boerenschuur doeltreffend was blijkt uit de feiten. De aanwezigheid van dit peilstation is tijdens de oorlog geheim gebleven. Het bouwwerk heeft de oorlog ongeschonden doorstaan omdat het door de geallieerden nooit is  ontdekt. Ook na de oorlog bleek de geschiedenis onbekend. in de inventarisatie van oorlogsmonumenten van 1992 worden de transformatorbunker bij de huidige bioscoop van Schagen en de inmiddels gesloopte kleine bunker bij De Wiel genoemd, echter het Schneeglöckchen blijft onvermeld. Blijkbaar is het bestaan van het peilstation ook voor de omwonenden verborgen gebleven of vergeten. Echter de vele gedenktekens van neergeschoten vliegtuigen en de namen van de omgekomen en soms geredde bemanningsleden, die je overal in de Noordkop vindt, bewijzen hoe luguber die geschiedenis was.

 

Hieronder gedenkteken aan de Kanaalweg (bij nummer 5) in Nieuwe Niedorp, ontwerp Rutger Jan Bredewold 
herdenkingsmonument RJ

 

 

Schneeglöckchen bij Schagen

De manschappen in het Sneeuwklokje hadden peiltorens nodig om te kunnen peilen en communiceren. Die torens moeten in de buurt van het gebouw hebben gestaan. Echter alles wijst erop dat niemand in omgeving ervan leek te weten. Dat werd mede veroorzaakt omdat het gebouw geïsoleerd in het landelijk gebied stond en het terrein rond het gebouw was gebarricadeerd met versperringen. Dat waren vijf meter hoge palen die met staalkabels onderling verbonden waren om te voorkomen dat er vijandelijke vliegtuigen zouden landen. Naar de beroemde Duitse generaal Rommel werden die versperringen Rommel-asperges genoemd. Rommel was in de laatste oorlogsjaren verantwoordelijk voor de zogeheten Atlantikwall een verdedigingswerk dat zich langs de gehele Europees-Atlantische kust uitstrekte.

 

Meerdere peilstations in Nederland
Schneeglöckchen was niet het enige peilstation in Nederland. De Stichting Bodemkartering in Wageningen meldt er meerdere.

De benaming van de peilstations was zo gekozen dat deze begon met eerste letter van de dichtstbijzijnde plaats.
Löwenzahn (paardenbloem) bij Leeuwarden 
Schneeglöckchen (sneeuwklokje) bij Schagen
Brennnessel (brandnetel) bij Breda
Teerose (theeroos) bij Terlet (in de buurt van Arnhem).

 

De foto hieronder toont de peiltoren bij Terlet
Peiltoren Teerose

 

Hoe werkte zo'n peilstation?

De operaties van de Luftwaffe werden centraal geleid vanuit de Zentralgefechtsstand Diogenes. Deze centrale had als operatiegebied Nederland en het Ruhrgebied. Om deze taak naar behoren uit te kunnen voeren beschikte men over meervoudige directe radioverbindingen met alle vliegvelden, peilposten, radarposten en belangrijke commandoposten. In het geval dat een verbinding uitviel had men een back-up via het telefoonnet. Binnen enkele seconden kreeg men een nieuwe verbinding. Door de meervoudige verbindingen konden de officieren van de gevechtsleiding rechtstreeks met de jachtformaties communiceren en de piloten tot in detail tijdig informeren.

Het zogeheten Y-peilsysteem was een voor die tijd zeer moderne methode van positiebepaling. Enerzijds kon men hiermee de positie van de formatie jagers bepalen en anderzijds was men in staat de jagers snel naar de geallieerde vliegtuigen te geleiden. Hiertoe zond het grondstation gelijktijdig 2 signalen uit met elk een eigen frequentie. Die signalen werden door een van de jagers uit de formatie ontvangen en direct weer retour gezonden. In de peiltoren draaide de operator de peilantenne zodanig dat hij in zijn koptelefoon een maximale ontvangst van het signaal had. De richting van de antenne werd aangegeven op een kaart. Door zijn assistent werden alle meetgegevens doorgegeven aan de Auswertung, een soort rekencentrum. Daar werden de gegevens uitgewerkt en gecombineerd met de resultaten van de afstandsmeting. Door de gemeten tijd tussen uitzending en ontvangst van de signalen te vermenigvuldigen met de lichtsnelheid - radiogolven verplaatsen zich met de snelheid van het licht - en de uitkomst door twee te delen, wist men de positie van de jagers. Omdat er gelijktijdig een signaal met een lage en met een hoge frequentie werd verzonden, kon men gewoonlijk de positie bepalen met een nauwkeurigheid van plus of min 30 km op een schaal van 300 km.  

 

Schneeglöckchen, een vergeten oorlogsmonument dat een betere toekomst verdient!
Het is jammer dat dit bijzondere gebouw zo staat te verpieteren. Een stuk geschiedenis dreigt daarmee in de vergetelheid te raken. In feite is het een oorlogsmonument.
Met een goede toegang en wat parkeerruimte zou het gebouw na een gedegen restauratie een prachtige bestemming - als bijvoorbeeld oorlogsmuseum - kunnen krijgen.  

 

Hieronder "Sneeuwklokje" een schilderij van Xander Poelman

Sneeuwklokje Xander Poelman

 

 

 

 

 
  • Emogy-site