Kermis

Artikel

De geschiedenis van de kermis gaat terug naar de Middeleeuwen. Het woord kermis is afgeleid van het woord 'kerkemis'. Dit was oorspronkelijk de naam voor de feestelijkheden, waarmee de plechtige inwijding van kerken gevierd werd. Tijdens deze feesten hield men een jaarmarkt, waar de Hollandse graven al in de 12e en 13e eeuw het recht voor verleend hadden. Op deze jaarmarkten verkochten de kramers snuisterijen voor de vrouwen en gereedschappen voor de mannen. De winkelstand was in die dagen bescheiden van omvang. Daardoor moest dikwijls tot de jaarmarkt worden gewacht alvorens men zich een gewenst artikel kon aanschaffen. Zo'n jaarmarkt had ook aantrekkingskracht op personen van bedenkelijk allooi. Kwakzalvers probeerden de bezoekers bij de neus te nemen door ze wondermiddeltjes aan te smeren. Zo veranderde in de loop van de geschiedenis het karakter van de jaarmarkt. Meer en meer werd het een gelegenheid voor volksvermaak.

kermis 1

Men kende weinig vertier en dus was de kermis een onderbreking in de sleur van het dagelijkse leven, waarnaar maanden werd uitgezien. De kermis, met zijn bijzondere attracties, had een magische aantrekkingskracht. Wie er bijvoorbeeld bij De kop van Jut in slaagde met een hamerslag de bel te laten klinken, droeg vol trots de medaille die hij ermee verdiende. Aan het eind van de 19e eeuw verschenen de grote draai- en zweefmolens. Daarnaast waren er de draaiorgels, de poffertjes-, oliebollen- en wafelkramen, de worstelaars, het vlooientheater en de vrouw met de baard.

De kermis is de langst lopende traditie die Schagen rijk is, al was het verloop niet telkens onberispelijk. Er is van oudsher veel drank in het spel en aan het eind van de 19e eeuw waren vechtpartijen eerder regel dan uitzondering. Schagen deed zijn naam op een bedenkelijke manier eer aan, met het alom bekende gezegde 'Beverwijk, De Rijp en Schagen zijn Noord-Hollands grootste plagen'. Desalniettemin waren de Schager kermissen eeuwen lang voor velen een hoogtepunt in het jaar. Op 22 juni 1876 inventariseerde de Schager Courant de sfeer op de toenmalige kermis als volgt: 'Onze goede oude kennissen N. Judels en Louis Bouwmeester staande met hunne fraaije door gas verlichte Schouwburgtent op 't land van de kastelein Hoogendijk, verder Coppejans met eene paradetent, vrij goede muziek en een programma, dat taalkundige raadsels bevat; wijders Dobbelaar, met een keurig panorama; Xhaflaire, met een heuschen reus en dito dwerg, benevens eene tent met spiegels, waarin het gelaat de wonderlijkste proportiën aanneemt; vervolgens eene electriseerende dame, een prachtige caroussel, de afgod der kinderen.'werd uitgezien. De kermis, met zijn bijzondere attracties, had een magische aantrekkingskracht. Wie er bijvoorbeeld bij De kop van Jut in slaagde met een hamerslag de bel te laten klinken, droeg vol trots de medaille die hij ermee verdiende. Aan het eind van de 19e eeuw verschenen de grote draai- en zweefmolens. Daarnaast waren er de draaiorgels, de poffertjes-, oliebollen- en wafelkramen, de worstelaars, het vlooientheater en de vrouw met de baard.

Honderd jaar later ruimde de kermis van toen geleidelijk het veld voor de spectaculaire technische hoogstandjes van nu. De Schager kermis duurt, net als die van Alkmaar, negen dagen en wordt gehouden in de laatste volle week van juni.

  • Emogy-site