Artikel
De zaak Marijtje Lijnhoven
Marijtje Lijnhoven staat terecht tegenover de schepenen van Schagen in verband met hoererij. Zij heeft een verhouding met Hendrik Weeland, een getrouwd man, en raakt zwanger van hem. De schepenen veroordelen haar tot het dragen van de stenen.
Toen ene Maarten Weeland uit Schagen trouwde gaf hij de naam op van zijn moeder, zij was toen al overleden. Als hij overleden is, wordt in de overlijdensacte deze naam genoteerd als de naam van zijn moeder. Zij was de dochter van ene Cornelis Harks van de Nes. Er zijn echter drie vrouwen in Schagen die alledrie de naam Marijtje Lijnhoven dragen en die daarenboven op verschillende momenten leven. De veronderstelling is dat de naam verbonden is met een plek of een boerderij. Als het om een boerderij gaat, is het wel zeer waarschijnlijk dat die gestaan heeft aan de Nes. Immers niet alleen de zus van Marijtje Lijnhoven die bekend is geworden als de moeder van Maarten Weeland heette Antje Cornelis Nes alias Antje Lijnhoven, ook Marijtje Lijnhoven wordt soms als Marijtje Cornelis Nes genoemd. Maar eerst de andere twee.
Van deze Marijtje Lijnhoven is bekend wie haar vader is, namelijk Cornelis Harks (Nes). Ze is geboren in 1726 en gedoopt op 30 juni van dat jaar. Of ze aan de Nes geboren is, is onduidelijk. Haar ene zus heet Antje Cornelis Nes, haar andere zus is alleen bekend als Aafje Cornelis en als Aafje Lijnhoven. Van hun oudste zus, Evertje Cornelis, is niets bekend. Evenmin als van haar broer Fulps (Philips). De moeder heet mogelijk Maartje Jans, maar dat staat niet vast. In 1742, in het Kohier van de personele quotisatie, wordt hun moeder onder nummer 374 de weduwe van Harke Kees genoemd en staat ze te boek als arm en onvermogend. Waarom dat zo is, vergt een apart artikel. Evenals al datgene wat er over Cornelis Harks te vertellen valt.
Als we nader kennis maken met het gezin, woont dat op Avendorp. Dat is in 1742 het geval, en dat is nog steeds het geval als de zus van Marijtje Cornelis Nes, Antje Cornelis Nes, in 1760 trouwt met Jan Claasz Bonsem. En het is twee jaar later nog het geval als we op een heel onverwachte manier kennis maken met Marijtje Lijnhoven, ofwel Marijtje Cornelis Nes.
In het vorige artikel in de Kakelepost bleek al dat Maarten Weeland in onecht was geboren, maar dat zijn vader bekend was en Hendrik Gerritsz Weeland heette. Deze was eerst getrouwd met Antje Cornelis, bij wie hij een zevental kinderen had. Zijn vrouw stierf en hij hertrouwde met Aaltje Schippers. Hoeveel dat huwelijk voorstelde, is niet helemaal duidelijk, maar veel kan het niet zijn geweest. Sterker, het was mogelijk een dekmantel om een verhouding te kunnen hebben met Marijtje Lijnhoven, die 26 jaar jonger was dan hij. Hij trouwt met Aaltje Jans Schipper in juli 1757, maar in de notulen van de Kerkeraad lezen we ‚op 11 meij 1759′:
Art 3 “De kerkeraad laat insgelijks door de koster aanzeggen dat voortaan Hendrik Weeland zig zou hebben te onthouden van het H: bontzeegel wegens zijn schandelijke egtschijding ten tijt toe dat de kerkenraadt zig zal bevoegt vinden hem weder te noodigen.” (Regionaal Archief Alkmaar, Hervormde Gemeente Schagen, inv nr. 3, Notulen Kerkeraad 1711 – 1807).
Het is duidelijk dat Hendrik Weeland al een poosje een buitenechtelijke verhouding had op 11 mei 1759. In 1762 lezen we daarover meer en wel in de Officiersrol. Opnieuw komen we bij de rechters van Schagen terecht, en wel bij de Baljuw als aanklager en de Schepenen als rechter. (Regionaal Archief Alkmaar, Oudrechterlijk en weeskamerarchief, inv. nr. 5883, Officiersrol, 18-01-1712 – 04-08-1788.) Op de rol van 13 december 1762 staat de zaak Gerard Buers Bailjuw en Schout alhier als eiser contra Marijtje Cornelis Nes woonende op Avendorp.
Het volledige verhaal over Marijtje Lijnhoven – over de drie vrouwen die deze naam dragen in Schagen in 17e en 18e eeuw – vindt u in de Kakelepost van april 2004 (19e jaargang, nummer 1). Deze Kakelepost vindt u op de website van het Regionaal Archief Alkmaar, in de rubriek tijdschriften en daarin onder Kakelepost. Met het zoekprogramma vindt u dan het complete verhaal over het proces dat Marijtje Lijnhoven wordt aangedaan en haar veroordeling.
