Artikel
Op 5 juli 1883 wordt op initiatief van het hoofd der openbare lagere school, de heer W. Kloeke, te Schagen een zwem– en badvereniging opgericht. De Schager Wiel wordt gekozen tot het best geschikte water om ‚zonder gevaar en behoorlijk beschut zich te kunnen baden’. Om twijfel aan de gezondheidsaspecten voor te zijn, verbindt dokter Ensing zich aan de vereniging als adviserend geneeskundige. De zwemvereniging krijgt de exotische naam Wielialia, in 1896 tot Westfriese proporties teruggebracht en gewijzigd in De Wiel.
Intussen is in Schagen een afdeling opgericht van Het Witte Kruis. HWK beijvert zch voor hygiëne en gezondheid in brede zin. De vereniging heeft een katholieke grondslag. HWK begint rond 1900 een eigen zwemgelegenheid in de Langesloot, maar de vervuiling daar noopt tot verhuizen. In 1905 sticht HWK aan de Wiel, naast het reeds bestaande openbare bad, een ‚volksbadplaats’. Zo beschikt Schagen zomaar over twee zwembaden, die in 1930 nog eens fors worden uitgebreid. In pais en vree, want bij de openingsreceptie van het Witte Kruisbad is ook het bestuur van De Wiel uitgenodigd. ‚De heer Schene voerde het woord namens „De Wiel” en sprak als goede buur den wensch uit dat van de inrichting een flink gebruik zal worden gemaakt. Zijn vereeniging ziet in deze inrichting geen concurrente van haar inrichting.’
In de jaren daarna slaan de verhoudingen tussen De Wiel en HWK om, vooral doordat HWK – voor wie het zwembad een nevenactiviteit is – zijn bad gratis openstelt. Bij De Wiel betalen de leden een contributie, die in de crisisjaren zwaar op de huishoudportemonnee drukt. In 1938 wordt tijdens een vergadering van De Wiel, dat dan 80% van zijn leden is kwijtgeraakt, nijdig gekeken naar de concurrent! Daar zwemmen ‚niet-leden en beter gesitueerden’ gratis en voor niks. ‚Deze menschen leven van de roof’ vindt de voorzitter. Zij ‚parasiteren op ons zwembad, door bijv. ons vlotje voor zonnebad te gebruiken’. Hier wreekt zich het feit dat tussen de beide zwembaden in het open Wielwater geen afscheiding ligt. De beide besturen treden in overleg en ontdekken wellicht dan al dat er meer is dat ze bindt, dan dat ze verdeeld houdt. In wederzijdse ledenvergaderingen worden de scherpe kantjes gladgeslepen en in 1941 fuseren de twee tot zwemvereniging De Wiel.
In 1969 wordt het gebied rond de Schager Wiel onderdeel van het bestemmingsplan van de nieuwe wijk Waldervaart. Het oude buitenbad wordt in 1975 vervangen door een overdekt zwembad. Een buurtinitiatief om in de Schager Wiel een stadsstrand aan te leggen wordt in 2006 door de gemeente gehonoreerd. Rond het buitenbad wordt het eeuwenoude kerkenpad naar Valkkoog in ere hersteld. Heden en verleden gaan aan de Schager Wiel weer hand in hand.
