Artikel

Maarten Leeg­wa­ter (1933−2014), een the­ater­man in hart en nieren

Jour­nal­ist, schri­jver en the­ater­man Maarten Leeg­wa­ter werd op 20 jan­u­ari 1933 geboren in Medem­b­lik. Hij groeide met zijn oud­ere broer Pieter op in Hens­broek, waar zijn oud­ers Pieter Leeg­wa­ter en Jan­netje Pauw een boerenbedrijf bestier­den. Datzelfde Hens­broek diende als inspi­ratie voor zijn boek ‚Dag Dorp’ (1998), waar­van de flaptekst zijn beroepen opsomt: ‚Boeren– en tuin­der­sknecht, annex bladen­be­zorger, en meterop­ne­mer. Kruide­niers­be­di­ende, verkoper in een gram­mo­foon­platen­zaak, impre­sario en tenslotte jour­nal­ist.’ En ook nog als neven­beroepen: ‚Pro­mo­tor, man­ager en pro­du­cent van tal van the­ater­pro­duc­ties.’ Maarten Leeg­wa­ter regis­seerde – let­ter­lijk – ook het einde van zijn leven. Hij over­leed in zijn woon­plaats Scha­gen op vri­jdag 29 augus­tus 2014.
In het zevende leer­jaar – hij deed er acht – op de lagere school in Hens­broek onder­schei­dde Maarten Leeg­wa­ter zich al door maan­delijks een klassen­show te pre­sen­teren. Hij speelde toneel bij ‚Nieuw Leven’ in Opmeer, eerst in de jon­geren­groep en later bij de vol­wasse­nen.

Cor­re­spon­dent
Naast alle net genoemde beroepen was Maarten ook nog plaat­selijk cor­re­spon­dent voor de edi­ties Alk­maarsche Courant/​Dagblad voor West-​Friesland van de toen­ma­lige Verenigde Noord­hol­landse Dag­bladen (VND). Dat deed hij zo goed, dat hij in 1960, op 27-​jarige leeftijd, werd gevraagd om als jour­nal­ist op de redac­tie van het Dag­blad voor West-​Friesland in Hoorn te komen werken. Daar speelde hij een belan­grijke rol in de tot­stand­kom­ing in 1969 van de – toen­ma­lige – schouw­burg Het Park aan de Wes­t­er­dijk.

Maarten Leeg­wa­ter was toen al bij de krant vertrokken en overgestapt naar theater/​organisatiebureau EMF (Even­e­menten, Man­i­fes­ta­ties en Feesten), opgericht in Hoorn door Bert Smits. Ver­schil van inzicht bin­nen de lei­d­ing van het bureau lei­dde tot het einde van EMF.
Nadat hij VND-​hoofdredacteur Wout Mid­del­beek daaromtrent benaderde, werd Maarten opnieuw bij de krant aangenomen en kon hij zich melden op de redac­tie van de edi­tie Schager Courant. Scha­gen werd zijn woon­plaats en zou dat bli­jven tot zijn dood. Zijn werk voor de krant hield ook het schri­jven van toneel­re­cen­sies in. Hij was soms niet mals met zijn scherpe kri­tiek, het­geen niet door iedereen werd gewaardeerd.

The­ater­man
Steeds meer ontwikkelde Maarten Leeg­wa­ter zich tot ‚een the­ater­man in hart en nieren’ (het Scagon The­ater eerde hem met deze woor­den in zijn over­li­j­den­sad­ver­ten­tie). Begin jaren zeventig was hij de ini­tia­tor van het jaar­lijkse Schager Eenak­ter­fes­ti­val. Hij richtte het toneel­gezelschap Samen op en trok daarmee zo’n tien jaar door het land. Hij was vanaf 1975 pro­gram­meur voor het Scagon The­ater en de inspirator/​producent van een tien­jarige reeks met stukken van tonee­lau­teur Her­man Hei­jer­mans.
Na zijn jour­nal­istieke loop­baan ging Maarten Leeg­wa­ter, toen 60 jaar, zich toe­leggen op zijn twee groot­ste liefheb­ber­i­jen: schri­jven en the­ater maken. Dat lei­dde tot drie boeken, diverse musi­cals en toneel­stukken. In 2002 kreeg hij van de Sticht­ing Cre­atief West­fries de eerste Jan Pan­nekeet­prijs, onder meer voor het muziek­spel dat hij schreef over het leven van Daan Pool.

Een opmerke­lijk gebeurte­nis was zijn tachtig­ste geboortedag in jan­u­ari 2013. Voor het eerst sinds twintig jaar vierde Maarten zijn ver­jaardag. Hij deed dat met 86 gen­odig­den in het Scagon The­ater. En hij vond het ‚een ges­laagde dag!‚
Van zijn laat­ste the­ater­pro­ject, ‚De tragis­che mis­stap van een goede Scha­ge­nees’ over de over­val op het Schager postkan­toor in 1949, kon hij zelf het ein­dresul­taat niet meer meemaken, maar hield wel tot het laat­ste moment de regie. Maarten regelde voor zijn over­li­j­den op 29 augus­tus 2014 ook nog zijn eigen her­denk­ingsplechtigheid: op vri­jdag 24 okto­ber, de dag voor­dat zijn laat­ste the­ater­stuk in pre­mière zou gaan, als eerste van een serie van twaalf voorstellin­gen.

Onder­schei­d­ing
Zijn laat­ste uit­drukke­lijke wens was dat tij­dens die bijeenkomst bek­end gemaakt zou wor­den dat hij een maand voor zijn dood benoemd was tot Lid in de Orde van Oranje-​Nassau. Maarten Leeg­wa­ter was zelf niet meer in staat geweest die onder­schei­d­ing in ont­vangst te nemen. De uitreik­ing door burge­meester Mar­jan van Kam­pen gebeurde pos­tuum alsnog aan Nel Berkvens, vriendin en ‚maatje’ van Maarten Leeg­wa­ter. Zij was zijn ‚dig­i­tale assis­ten­tie’ – hij ver­foeide de com­puter – en was heel belan­grijk voor hem in de laat­ste fase van zijn leven.
Na de plechtigheid ontvin­gen de gen­odig­den het boek ‚Op het eerste plan, herin­ner­in­gen van Maarten Leeg­wa­ter’ dat hij op zijn sterf­bed had samengesteld.

Pub­li­caties
De boeken ‚Dag Dorp’ (1998), ‚Tegen kost en inwon­ing’ (2006) en ‚Vreemde kost­gangers’ (2012). Verder een aan­tal muziek­spe­len en toneel­stukken.
Zie ook de film­beelden over zijn laat­ste pro­duc­tie https://​vimeo​.com/​1​1​0​1​9​6​5​5​3.

Ger­aad­pleegd
Nel Berkvens en verder o.m. pub­li­caties in het Noord­hol­lands Dagblad/​Schager Courant op 31 augus­tus 2014, 23 sep­tem­ber 2014 en 25 okto­ber 2014.

Gegevens aan­geleverd en bew­erkt door: Peter Smit te Alk­maar (2015).

Dit artikel is met goed­vin­den in dank overgenomen uit het West­fries Biografisch Woordenboek.