Artikel

Jose­phus Reg­nerus Vlam­ing is geboren in Scha­gen op 2 feb­ru­ari 1883. Jos, zoals hij genoemd werd, was de zoon van Cor Vlam­ing en Mei­jn­tje Snel.

Jos Vlam­ing stamt uit een fam­i­lie waarin meer cre­atieve beroepen voorkomen. Zijn vader was aannemer/​architect. Een aan­tal neven van hem waren actief als archi­tect in Medem­b­lik. Daar­naast telde de fam­i­lie ook meerdere kunstenaars.

Het gezin Vlam­ing woonde op het Rens­gars in het dubbele woon­huis waar nu Make­laardij Zwaan en Schouten is geves­tigd.
Jos is sterk geïn­ter­esseerd in het vak van zijn vader en volgt een tekeno­plei­d­ing in Alk­maar. Na afrond­ing gaat hij in het aan­ne­m­ings­bedrijf van zijn vader aan de slag als archi­tect. Samen maken vader en zoon furore. Helaas over­li­jdt vader in 1903. Jos is dan 20 jaar en samen met zijn moeder zet hij het bedrijf voort. Hij heeft een startkap­i­taal van 10.000 gulden. Dat was niet onver­di­en­stelijk voor die tijd.
Hij trouwt een jaar later met Jo Keet, dochter van bakker Keet, die een bakkerij heeft in de Molenstraat.

Zij gaan wonen in het rechter gedeelte van het woon­huis op het Rensgars.

Het eerste huzaren­stuk van Jos Vlam­ing is de bouw van het klooster, de kerk en aan­gren­zend een school in Nieuwe Niedorp. Dat hij een goede, maar strenge werkgever was blijkt uit de over­lev­er­ing. Er mocht geen alco­hol gedronken wor­den op de werk­plek en hij voerde zelf deze con­t­role uit. Bin­nen een jaar stond dit enorme com­plex overeind.

In het­zelfde jaar 1907 kri­jgt hij de opdracht van de heer en mevrouw Meurs om voor hen een villa te bouwen aan de Laan, direct naast het toen­ma­lige woon­huis van notaris Boonacker, het lat­ere postkan­toor, dat rond 1875 door vader Cor was gere­aliseerd. Meurs was een rijke graan­han­de­laar. Zijn bedrijf was geves­tigd aan de Menisweg.

Een villa voor de fam­i­lie Meurs met een vleug van de Jugend­stil: sier­lijke details, ger­af­fi­neerd glas in lood en als toef een torentje.

Aan deze eclec­tis­che stijl kun je een beetje de roman­tis­che penseel vin­den van deze getal­en­teerde jonge­man. Hij liet dat in zijn bouwkunst regel­matig terugkomen. Vanaf 1908 mag hij de Land­bouw­straat invullen en ook daar kun je duidelijk zijn stem­pel vin­den: toren­t­jes, bij­zon­dere ingang­par­ti­jen en aparte metselverbanden.

Vaak in neo­re­nais­sance stijl (een stijl waarin terugge­grepen wordt naar de oude archi­tec­tuur van renais­sance, gotiek, barok en Jugend­stil). In dezelfde Land­bouw­straat op nr. 18 bouwt hij in 1913 voor eigen reken­ing een bioscoop met maar liefst 150 zit­plaat­sen. Voor zo’n klein plaat­sje als Scha­gen een geweldige voorzien­ing met een portier, een kas­sière en Nel Helder als pianiste om de stomme films te begelei­den. Hieruit moge blijken hoe vooruit­strevend Jos Vlam­ing was, want de eerste bioscoop van Ned­er­land stond in Ams­ter­dam in de Damstraat in 1907.

Inmid­dels is het gezin van Jos Vlam­ing en Jo Keet uit­ge­breid tot 4 kinderen en is hij net als zijn vader Cor een suc­cesvol ondernemer.

Hij bouwt overal in het land scholen en gym­lokalen in o.a. IJmuiden , Den Haag en Alk­maar. Ook het postkan­toor in Hil­ver­sum is van zijn hand.
De won­ing­wet van 1901 maakte het voor een won­ing­bouwv­erenig­ing mogelijk om over­hei­dss­teun te ont­van­gen. Joseph Vlam­ing richtte in 1919, samen met een aan­tal andere nota­be­len, de Won­ing­bouw Vereenig­ing Scha­gen op. In het jaar 1919 startte men de sociale won­ing­bouw op een wei­land gren­zend aan de Sta­tion­sweg en de Landbouwstraat.

Jos Vlam­ing die die reeds gepokt en gemazeld is door de sociale won­ing­bouw in Obdam ontwerpt woon­blokken in de stijl van de Ams­ter­damse School. Het project Mag­nus­bu­urt wordt in 1920 opgeleverd.

Enige jaren terug is de Mag­nus­bu­urt grondig geren­oveerd en in oude luis­ter her­steld. Het is nog steeds de moeite waard om er rond te lopen en te geni­eten van erk­ert­jes, por­tieken, inge­bouwde bloem­bakken, ver­schil­lende met­selver­ban­den en dat alles in een warme steen­soort. Het geeft nog­maals aan hoe flam­boy­ant Jos Vlam­ing was in het teke­nen en bouwen.

Afbeeld­ing: Mag­nus­bu­urt van boven gezien

Ook in de Regen­ten­straat ver­ri­jzen vijf huizen in zo’n geheel eigen herken­bare stijl die er uit­springt en de straat een bij­zon­der cachet verleent.

In feb­ru­ari 1921 probeert hij weer opnieuw zijn grote passie en fas­ci­natie voor film, revue en toneel met een daaraan gekop­peld the­ater op de kaart te zetten. Deze keer op de Gedempte Gracht in Scha­gen. Eerder had hij een the­ater in Hoorn gebouwd aan de Rode Steen, dit heette aan­vanke­lijk ook Royal, maar werd later Vic­to­ria. Dit moest wegens brandgevaar ges­loten wor­den, dat was voor Vlam­ing een grote teleurstelling. Maar deze ambitieuze, gepas­sioneerde, gedreven, dan bijna 40 jarige, jonge­man is niet te stu­iten. Hij tekent The­ater Royal op de Gedempte Gracht, konin­klijk in art deco stijl, de stijl die staat voor de vast­gelegde ter­men: avon­tu­urlijk, gestroom­li­jnd en hoopgevend.

Met geleend geld van o.a. zijn schoonfam­i­lie Keet begint de bouw van, wat wel genoemd werd, het Tuschin­ski van het Noor­den. Een gedurfd en mod­ern the­ater. Kosten nog moeite wer­den ges­paard om er iets bij­zon­ders van te maken.

Door mid­del van een lier kon­den de stoe­len wor­den omgeklapt en onder het toneel wor­den geschoven, waar­door de vloer vrijk­wam en als dans­vloer gebruikt kon wor­den.
Helaas zorgden de buiten­sporige exploitatiekosten uitein­delijk, een jaar na een feestelijke open­ing voor een faillissement.

Welk een kon­ings­drama voltrok zich op de Gedempte Gracht. Jos Vlam­ing vertrok naar Den Haag om daar op een bovenkamertje “ Bouw­bu­reau Den Haag “ te beginnen.

Jo Keet vertrok ook naar Den Haag naar het Kam­per­foelieplein met haar 4 kinderen. Zij had de inten­tie haar man nooit meer te ont­moeten omdat hij het kon­ings­drama com­pleet had gemaakt om in deze zelfde roerige en emo­tionele peri­ode een relatie te begin­nen met zijn 20 jaar jon­gere sec­reta­resse uit Schagen.

Na enige omzw­ervin­gen belandt Jos Vlam­ing in 1937 in de Croe­se­laan in Utrecht waar zijn vriendin in 1940 op 37 jarige leeftijd over­li­jdt. Jos Vlam­ing , de eens zo suc­cesvolle bouwer en archi­tect, loopt met een tim­merk­istje op zijn schouder door Utrecht om op diverse plekken te klussen.

Hij over­li­jdt op 4 feb­ru­ari 1953 op 70 jarige leeftijd en wordt bijgezet in het fam­i­liegraf op de katholieke begraaf­plaats achter de kerk in Schagen.

Een jaar later, nadat zij 30 jaar in Den Haag heeft gewoond, zoekt Jo weer haar domi­cilie in Scha­gen. Zij is en bli­jft de enige echte mevrouw Vlam­ing want „ wat God ver­bon­den heeft schei­dde geen mens “. De norm van die tijd die nog lang van kracht bleef.
Jo Vlam­ing – Keet over­li­jdt op 93 jarige leeftijd in Huize “ Christof­fel­hof “ in Scha­gen en wordt ook bijgezet in het fam­i­liegraf. Het­zelfde graf waarin haar eens zo grote liefde, Jos Vlam­ing de archi­tect en bouwer die Scha­gen met veel flair en schoonheid op de kaart heeft gezet, in 1953 was begraven.

Helaas is in Scha­gen geen straat­naam die aan Vlam­ing herin­nert. Wel zijn begin 21e eeuw, achter het kerk­hof waar Vlam­ing begraven is, apparte­menten gebouwd met de naam ‚t Hofje van Vlam­ing met een fraaie afbeeld­ing van Vlam­ing in de glasgevel.

Met dank aan de kleinkinderen van Jos en Jo Vlam­ing die mij een kijkje gaven in het leven en in het fotoal­bum van hun grootouders.

Jeanette de Rui­jter– van Overbeek

Onder de tab Werken staat een overzicht van de werken van Jos Vlaming