Vlaming, Joseph Regnerus, architect

Artikel

Josephus Regnerus Vlaming is geboren in Schagen op 2 februari 1883. Jos, zoals hij genoemd werd, was de zoon van Cor Vlaming en Meijntje Snel.

Jos Vlaming stamt uit een familie waarin meer creatieve beroepen voorkomen. Zijn vader was aannemer/architect. Een aantal neven van hem waren actief als architect in Medemblik. Daarnaast telde de familie ook meerdere kunstenaars.

Het gezin Vlaming woonde op het Rensgars in het dubbele woonhuis waar nu Makelaardij Zwaan en Schouten is gevestigd.
Jos is sterk geïnteresseerd in het vak van zijn vader en volgt een tekenopleiding in Alkmaar. Na afronding gaat hij in het aannemingsbedrijf van zijn vader aan de slag als architect. Samen maken vader en zoon furore. Helaas overlijdt vader in 1903. Jos is dan 20 jaar en samen met zijn moeder zet hij het bedrijf voort. Hij heeft een startkapitaal van 10.000 gulden. Dat was niet onverdienstelijk voor die tijd.
Hij trouwt een jaar later met Jo Keet, dochter van bakker Keet, die een bakkerij heeft in de Molenstraat.

Afbeelding1

Zij gaan wonen in het rechter gedeelte van het woonhuis op het Rensgars.

Afbeelding Rensgars

Het eerste huzarenstuk van Jos Vlaming is de bouw van het klooster, de kerk en aangrenzend een school in Nieuwe Niedorp. Dat hij een goede, maar strenge werkgever was blijkt uit de overlevering. Er mocht geen alcohol gedronken worden op de werkplek en hij voerde zelf deze controle uit. Binnen een jaar stond dit enorme complex overeind.

Klooster 3

In hetzelfde jaar 1907 krijgt hij de opdracht van de heer en mevrouw Meurs om voor hen een villa te bouwen aan de Laan, direct naast het toenmalige woonhuis van notaris Boonacker, het latere postkantoor, dat rond 1875 door vader Cor was gerealiseerd. Meurs was een rijke graanhandelaar. Zijn bedrijf was gevestigd aan de Menisweg.

Laan Erna van Mondfrans

Een villa voor de familie Meurs met een vleug van de Jugendstil: sierlijke details, geraffineerd glas in lood en als toef een torentje.

Afbeelding Vlaming glas in lood

Aan deze eclectische stijl kun je een beetje de romantische penseel vinden van deze getalenteerde jongeman. Hij liet dat in zijn bouwkunst regelmatig terugkomen. Vanaf 1908 mag hij de Landbouwstraat invullen en ook daar kun je duidelijk zijn stempel vinden: torentjes, bijzondere ingangpartijen en aparte metselverbanden.

Landbouwstraat Elema 1

Vaak in neorenaissance stijl (een stijl waarin teruggegrepen wordt naar de oude architectuur van renaissance, gotiek, barok en Jugendstil). In dezelfde Landbouwstraat op nr. 18 bouwt hij in 1913 voor eigen rekening een bioscoop met maar liefst 150 zitplaatsen. Voor zo'n klein plaatsje als Schagen een geweldige voorziening met een portier, een kassière en Nel Helder als pianiste om de stomme films te begeleiden. Hieruit moge blijken hoe vooruitstrevend Jos Vlaming was, want de eerste bioscoop van Nederland stond in Amsterdam in de Damstraat in 1907.

Afbeelding Vlaming bioscoop

Inmiddels is het gezin van Jos Vlaming en Jo Keet uitgebreid tot 4 kinderen en is hij net als zijn vader Cor een succesvol ondernemer.

Afbeelding Vlaming auto

Hij bouwt overal in het land scholen en gymlokalen in o.a. IJmuiden , Den Haag en Alkmaar. Ook het postkantoor in Hilversum is van zijn hand.
De woningwet van 1901 maakte het voor een woningbouwvereniging mogelijk om overheidssteun te ontvangen. Joseph Vlaming richtte in 1919, samen met een aantal andere notabelen, de Woningbouw Vereeniging Schagen op. In het jaar 1919 startte men de sociale woningbouw op een weiland grenzend aan de Stationsweg en de Landbouwstraat.

Jos Vlaming die die reeds gepokt en gemazeld is door de sociale woningbouw in Obdam ontwerpt woonblokken in de stijl van de Amsterdamse School. Het project Magnusbuurt wordt in 1920 opgeleverd.

Enige jaren terug is de Magnusbuurt grondig gerenoveerd en in oude luister hersteld. Het is nog steeds de moeite waard om er rond te lopen en te genieten van erkertjes, portieken, ingebouwde bloembakken, verschillende metselverbanden en dat alles in een warme steensoort. Het geeft nogmaals aan hoe flamboyant Jos Vlaming was in het tekenen en bouwen.

Magnusbuurt vanuit de lucht

Afbeelding: Magnusbuurt van boven gezien

Ook in de Regentenstraat verrijzen vijf huizen in zo’n geheel eigen herkenbare stijl die er uitspringt en de straat een bijzonder cachet verleent.

In februari 1921 probeert hij weer opnieuw zijn grote passie en fascinatie voor film, revue en toneel met een daaraan gekoppeld theater op de kaart te zetten. Deze keer op de Gedempte Gracht in Schagen. Eerder had hij een theater in Hoorn gebouwd aan de Rode Steen, dit heette aanvankelijk ook Royal, maar werd later Victoria. Dit moest wegens brandgevaar gesloten worden, dat was voor Vlaming een grote teleurstelling. Maar deze ambitieuze, gepassioneerde, gedreven, dan bijna 40 jarige, jongeman is niet te stuiten. Hij tekent Theater Royal op de Gedempte Gracht, koninklijk in art deco stijl, de stijl die staat voor de vastgelegde termen: avontuurlijk, gestroomlijnd en hoopgevend.

Met geleend geld van o.a. zijn schoonfamilie Keet begint de bouw van, wat wel genoemd werd, het Tuschinski van het Noorden. Een gedurfd en modern theater. Kosten nog moeite werden gespaard om er iets bijzonders van te maken.

Theater Royal getekend

Royal Trap

Afbeelding Vlaming Royal

Door middel van een lier konden de stoelen worden omgeklapt en onder het toneel worden geschoven, waardoor de vloer vrijkwam en als dansvloer gebruikt kon worden.
Helaas zorgden de buitensporige exploitatiekosten uiteindelijk, een jaar na een feestelijke opening voor een faillissement.

Afbeelding Vlaming failliet

Welk een koningsdrama voltrok zich op de Gedempte Gracht. Jos Vlaming vertrok naar Den Haag om daar op een bovenkamertje “ Bouwbureau Den Haag “ te beginnen.

Jo Keet vertrok ook naar Den Haag naar het Kamperfoelieplein met haar 4 kinderen. Zij had de intentie haar man nooit meer te ontmoeten omdat hij het koningsdrama compleet had gemaakt om in deze zelfde roerige en emotionele periode een relatie te beginnen met zijn 20 jaar jongere secretaresse uit Schagen.

Na enige omzwervingen belandt Jos Vlaming in 1937 in de Croeselaan in Utrecht waar zijn vriendin in 1940 op 37 jarige leeftijd overlijdt. Jos Vlaming , de eens zo succesvolle bouwer en architect, loopt met een timmerkistje op zijn schouder door Utrecht om op diverse plekken te klussen.

Hij overlijdt op 4 februari 1953 op 70 jarige leeftijd en wordt bijgezet in het familiegraf op de katholieke begraafplaats achter de kerk in Schagen.

Een jaar later, nadat zij 30 jaar in Den Haag heeft gewoond, zoekt Jo weer haar domicilie in Schagen. Zij is en blijft de enige echte mevrouw Vlaming want " wat God verbonden heeft scheidde geen mens “. De norm van die tijd die nog lang van kracht bleef.
Jo Vlaming – Keet overlijdt op 93 jarige leeftijd in Huize “ Christoffelhof “ in Schagen en wordt ook bijgezet in het familiegraf. Hetzelfde graf waarin haar eens zo grote liefde, Jos Vlaming de architect en bouwer die Schagen met veel flair en schoonheid op de kaart heeft gezet, in 1953 was begraven.

Afbeelding Vlaming graf

Helaas is in Schagen geen straatnaam die aan Vlaming herinnert. Wel zijn begin 21e eeuw, achter het kerkhof waar Vlaming begraven is, appartementen gebouwd met de naam 't Hofje van Vlaming met een fraaie afbeelding van Vlaming in de glasgevel.

tHofje van Vlaming