Artikel

Anthoni van Noordt, com­pon­ist en organist

Anthoni van Noordt werd in 1617 geboren in Scha­gen aan het Noord. De fam­i­lie van Noordt kende veel bek­ende kun­ste­naars:
- Vader, Sijbrand, senior (ca. 1590 – 1654), was schoolmeester, beiaardier en organ­ist. Vanaf 1630 woonde het gezin in Ams­ter­dam. Sijbrand werd in 1642 aangesteld als beiaardier van de Zuiderkerk.

- Ook broer Jacob (1620−1680) was organ­ist, com­pon­ist en beiaardier.
- Broer Jan (Joan) ont­popte zich tot een bek­end his­to­rie– en portretschilder en schilderde voor vele regen­ten­fam­lies.
- Broer Lucas was predikant.
- De zoon van Jacob, Sijbrand junior, was een uit­stek­end com­pon­ist en organ­ist van de Grote Kerk in Haarlem.

Anthoni kreeg zijn oplei­d­ing van Dirck Jansz. Sweel­inck, zoon van de beroemde Jan Pieter­szoon Sweel­inck. Vader en zoon Sweel­inck waren achtereen­vol­gend organ­ist van de Oude Kerk te Ams­ter­dam,
zie afbeeld­ing hieronder.

In 1652 werd Anthoni aangesteld als organ­ist van de Nieuwez­i­jds Kapel. Hij vol­gde daarmee zijn broer Jacob (1620−1680) op, die pro­moveerde naar de Oude Kerk.

In 1660 ver­scheen de bun­del Tabulatuur-​boeck van Psalmen en Fan­ta­syen. Het bevat de enige bek­ende com­posi­ties van Anthoni van Noordt: tien psalmen met vari­aties en zes fan­tasieën voor orgel. Deze stukken behoren tot het beste wat er in de zeven­tiende eeuw in Ned­er­land is gecom­poneerd; ze staan nog geheel in de tra­di­tie van de werken van Jan Pietersz. Sweel­inck De algemene smaak was in de tussen­tijd echter sterk veran­derd en het suc­ces bleef uit. Con­stan­tijn Huy­gens oordeelde gere­serveerd over de stukken. Een exem­plaar is bewaard gebleven en bevindt zich in de col­lec­tie van de Jagiel­lonis­che Uni­ver­siteit te Krakau.

In 1664 werd Van Noordt aangesteld als organ­ist van de Nieuwe Kerk (zie afbeeld­ing hieron­der) als opvol­ger van Dirk Jan­szoon Sweelinck.

Hij behield zijn post tot 1673, toen hij op grond van zijn slechte gezond­heid werd ontsla­gen met behoud van salaris.
Zijn opvol­ger Hen­drick Rijpe­len­burgh die les van hem heeft gehad, moet als organ­ist bepaald geen groot licht zijn geweest.
Meer recent was Gus­tav Leon­hardt (1928−2012) vaste organ­ist. Bern­hard Win­semius is dat sinds 1981. Op 1 jan­u­ari 2013 is tevens Henk Ver­hoef benoemd tot vast organist.

Tij­dens zijn werkzame leven heeft Anthoni veel orgels gekeurd, o.a. in Ams­ter­dam en Rotterdam.

Anthoni tim­merde niet aan de weg. Zijn leven was gewijd aan de muziek. Er zijn van hem geen lofdichten, gegraveerde portret­ten of ver­meldin­gen in kran­ten of kro­nieken bekend.

Van zijn werk is weinig bewaard gebleven. Ook is weinig bek­end over zijn leer­lin­gen. Pas nu erken­nen wij zijn muzikale betekenis.

Van Noordt bleef onge­huwd. Hij stierf in zijn huis aan de Bloed­straat en werd — net als zijn vader — begraven in de Zuiderk­erk in Ams­ter­dam op 23 maart 1676.

Klik op Bron­nen voor meer informatie.